Sa relokasyon

di ibig sabihing nalipat ka sa relokasyon
tapos na ang problema mo't titira na lang doon
kayraming bayarin, bagong problema'y masusunson
ngunit maganda nang simula't kayo na'y naroon

bagong simula, bagong problema, bagong paglaban
bagong mga bayarin ay paano babayaran?
bagong buhay, bagong hamon, bagong inaasahan
bagong pakikibaka sa bago ninyong tirahan

sa relokasyon, dapat kayong nagkakapitbisig
magtulong-tulong kahit wala pang kuryente't tubig
doon bubuuin ang bagong buhay ninyong ibig
sa problemang kinakaharap, huwag magpalupig

- gregbituinjr.

Kwento - Karapatang pantao, due process, at tokhang

KARAPATANG PANTAO, DUE PROCESS, AT TOKHANG

Maikling kwento ni Gregorio V. Bituin Jr.

Bang! Bang! May umalingawngaw na namang malakas na putok ng baril. Aba’y may natokhang na naman ba? Iyan ang agad katanungan sa isipan ko, lalo na’t ilang taon na rin nang ilunsad ng pamahalaan ang tokhang, na umano’y pagpapasuko sa mga nagdodroga o adik. Subalit kadalasang napapatay ay mga maralita, at hindi malalaking isda.

Kaya lumahok ako sa pagkilos ng iba’t ibang grupo sa karapatang pantao, tulad na pagkilos ng Philippine Alliancde of Human Rights Advocates (PAHRA) at ng grupong IDefend.

Sa isang pagkilos nitong Disyembre 10, sa ika-71 anibersaryo ng pagkakadeklara ng Universal Declaration of Human Rights (UDHR) o Pandaigdigang Pahayag sa Karapatang Pantao, nagsalita ang ilang inang nawalan ng anak dahil pinaslang na lang ng mga pulis. Sinabi ni Issa sa rali habang tangan ang mikropono:

“Hindi ko nauunawaan noon kung bakit may mga ganitong rali. Subalit ngayon, naiintindihan ko. Ito’y malayang pagpapahayag. Subalit walang kalayaan sa kalagayang marami sa atin ang naghihirap. Tapos ay papatayin pa ng kapulisan ang aking anak na binatilyo. Nasaan ang hustisya! Bakit basta na lang nila binaril ang aking anak? Sana’y tinanong muna at kinausap nila ang aking anak, imbes na barilin na lang nila ng walang awa. At saka ano ang sinasabi nilang may baril ang anak ko? Walang ganyan ang anak ko. Matinong anak si Isidro ko.”

Isa ring nagsalita si Aling Ingrid, “Ang anak kong si Isko ay basta na lang binaril habang kausap ang mga kaibigan at kapitbahay niya doon sa aming sala, Bakit? Nasaan ang wastong proseso ng batas? Nasaan ang sinasabing due process. Kung may droga ang anak ko, sana, hinuli nila at sinampahan ng kaso sa korte. Hindi ang ganyang basta na lang nila babariling parang hayop. Hindi hayop ang anak ko!” Nanggagalaiti niyang sabi sa rali.

Hanggang ako naman ang tinawag bilang sekretaryo heneral ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML) at sekretaryo heneral din ng Ex-Political Detainees Initiative (XDI). Nabigla ako sa pagtawag. Hindi ako namatayan. Subalit bilang lider ng samahan, tumayo ako sa harapan upang magtalumpati. Sabi ko, “Isang taaskamao pong pakikiramay sa lahat ng mga inang naulila dahil sa Giyera Laban sa Droga. Ngayong Pandaigdigang Araw ng Karapatang Pantao, singilin natin ang pamahalaang ito sa kawalan ng paggalang sa buhay, at kawalan ng maayos na proseso ng batas. Sadyang mali na basta na lang kunin ang buhay ng isang tao. Laging sinasabi ng pangulo na sila’y collateral damage. Subalit buhay at karapatan ang pinag-uusapan dito. Hindi na maibabalik ang buhay nila. Dapat may managot sa mga basta na lang pinaslang, at inaakusahan pang nanlaban. Hustisya sa mga namatay!” 

Gumagaralgal ang aking boses. Di ko na rin nakuhang basahin pa ang inihanda kong tula, dahil ako’y sadyang naluluha. Bakit kailangang may mamatay sa gayong paraan? Di ba’t problema sa kaisipan ang pagdodroga? Kaya dapat lunasan ito ng serbisyong medikal? Narinig ko pang ang pagpaslang daw sa mga adik ay kailangan daw upang di sila makagawa ng krimen. Tama ba iyon? Ah, sa isang digmaan ay may tinatawag na preemptive strike sa mga kalaban upang pahinain ang pwersa nito. Maraming katanungang dapat masagot. Maraming buhay na nawala ang sumisigaw ng hustisya. Maraming dapat managot sa mga pangyayaring ito, lalo na ang pangulong nagdeklara ng giyerang ito na nakikitang War on the Poor dahil pawang mahihirap ang mga napaslang.

Hawak ng mga kasamang raliyista ang larawan ng mga batang namatay sa giyera laban sa droga, tulad nina Althea Barbon, 4, namatay noong Setyembre 1, 2016; Danica Mae Garcia, 5, na namatay noong Agosto 23, 2016; Francis Mañosca, 5, na napaslang noong Disyembre 11, 2016; San Niño Batucan, 7, na napaslang noong Disyembre 3, 2016; at marami pang iba. Sa edad nila’y tiyak hindi pa sila nagdodroga ngunit pinaslang ng mga berdugo. Sadyang biktima lang sila. May litrato rin doon si Kian Delos Santos, 17, na napaulat na bago napaslang ay narinig na isinisigaw: “Huwag po! May eksam pa po ako bukas!” 

Nakakatulala ang eksenang iyon sa rali. Kailan ba makakamit ng mga inang namatayan ng anak at asawa ang isinisigaw nilang katarungan? 

Takipsilim na nang tinapos namin ang programa sa pamamagitan ng pagsisindi ng mga kandila sa harap ng mga larawan ng mga walang kalaban-labang biktima ng karumal-dumal na krimen.

Umuwi akong di mapalagay. Subalit pinatibay nito ang prinsipyo ko upang talagang ipaglaban ang karapatang pantao at due process, habang naaalala ang mga sinabi ng mga inang nagtalumpati roon.

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), Disyembre 2018, pahina 12-13.

Kapalpakan ng Gobyerno, Huwag Isisi sa mga Mahihirap

KAPALPAKAN NG GOBYERNO, HUWAG ISISI SA MGA MAHIHIRAP

ni Ka Pedring Fadrigon

Dito lang yata sa Pilipinas nangyayaring kapag nagkakaroon ng kapalpakan na nangyayari sa gobyerno, lagi’t lagi na lang isisi sa iba. Dapat pag-isipan, pag-aralang mabuti ang mga bagay na nagaganap kung bakit ito nangyari at solusyunan. Tulad halimbawa ng problema sa mga maralitang lungsod. Alam naman ito ng mga matatalino sa gobyerno kung bakit patuloy ang pagdagsa ng mga squatters sa sariling bayan. Kalukuhan kung sabihing hindi nila ito alam. Di na natin iisa-isahin ang mga dahilan, sadyang ayaw lang talagang solusyunan, samantalalang nasa batas naman. Nasa ating Saligang Batas, Art 13, Seksyon 9 at 10.

Kapag bumaha gawa ng kalikasan, isisisi sa mga mahihirap na squatters. Bakit nakaharang ba sila sa mga kanal at ilog? Kapag nagka-traffic, isisisi rin sa mga mahihirap na manininda. Bakit? Nasa kalsada ba ang tindahan ng mga vendors? Solusyon diyan, paramihin ang palengke hindi ang mall o di kaya sobra-sobra na ang ating sasakyan. Kulang na ang kalsada? Bukod pa dito pati ang ating mga mahihirap na kung tawagin nila ay pulubi na namamasko sa tuwing sasapit ang pasko ay magiging kriminal na pinahuhuli nila. Wala na yung kaugaliang magbigayan sa tuwing sasapit ang pasko. Ang magnakaw ay kasalanan, pati ba naman ang mamamasko ay kasalanan? 

Ngayon lang Disyembre 2018 lumabas sa pahayagan ang pagbaha ng naparaming basura sa Manila Bay dala ng agos at alon. Ano ang sabi dito? Ito ay gawa ng mga maralita sa iba’t ibang bayan. Matagal na nating problema ang basura. Gawa tayo ng solusyon. Kasi baka isisi pa rin sa maralita ang pagkamatay ni Jose Rizal.

Sa halip na gumawa ng solusyon, napakarami ng paraan. Mayroon nang taong nakarating sa buwan, bunga ng pag-unlad ng siyensya at teknolohiya. Pero yaong problema ng mga maralita ay hindi masolusyunan. Hindi tokhang ang solusyon upang mawala ang mga maralita. Kailangan itong isabay sa pag-unlad ng lipunan. Kung ang build build build ay napupunduhan, bakit ang pabahay at kabuhayan ay hindi mapaglalaanan? Pitong milyon (7M) na ang kakulangan sa pabahay. Ibig lang sabihin nito ay walang plano na lutasin ang karalitaan. Sapagkat wala nang aalipinin ang mga kapitalista kapag ang mga mahirap ay umunlad pa.

Ang mahirap, lalong pinahihirapan

ANG MAHIRAP, LALONG PINAHIHIRAPAN

Ni Kokoy Gan

Sabi nga... "Ang mayaman lalong yumayaman at ang mahirap lalong naghihirap.” Bakit nga ba may ganitong salita. Totoo ba ito? Pero may isang nakakarinding panunuya ng mga mayaman. Kaya raw may mahirap dahil tamad at walang walang diskarte sa buhay. Hindi raw nagsusumikap. Pero may mga iba diyan may mga ilang pinalad at naging instant yaman.

Bulnerable talaga ang mahirap, dahil may mga pagkakataon na nagagamit ng mayaman ang mahirap. Nagagawang alipin dahil sa kakarampot na salapi para sa kanyang pangangailangan para mabuhay. Ang iba nasasadlak sa kumunoy,naipagpapalit ang dangal at puri dahil pag hindi nya ginawa ito siya ay unti unting mamatay. 

Isa lamang iyan sa mga dinadanas ng mga mahihirap na hindi man iyan maitatanggi dahil kitang kita iyan sa mga nangyayari. Pero ang mayaman ay nagsasamantala sa mahirap, ginagamit ang pera para sa kanilang kapakanan at kapritso.

Hindi kapani-paniwala, meron ding taong mayaman na ipinapantay niya ang kanyang pamumuhay para lasapin o pantayan ang maging mahirap sapagkat ito lang ay pagkukunwari. Hindi ko sinasabi na ang mahirap ay madaling mabili lalo na sa mga panahon ng eleksyon pero may patunay naman lalo sa mga kanayunang mataas ang antas ng kahirapan. Sa tuwing halalan, bumabaha ang salapi at nanalo ang kandidatong nakakalamang ang yaman.

Pero hindi pa iyon ang mga politikong trapo lalo na sa mga mambabatas ang ginagawa nila para mapanatili sa poder ng kapangyarihan at yaman. Nakikipag-alyado sa mga malalaking bilang na pareho ng kanilang interes. Ang siste pa, gagawa sila ng mga batas na pumapabor sa mayaman. Isang kahibangan at kitang-kita na inilusot nila ang chacha na sa pormang federalismo. Nakakarindi at nakakatakot ang ganitong nakikita natin sa ganitong resulta, ipinagpapalit na ang kapakanan ng bayan at ng kanilang dignidad. 

Ang nakakatakot pa tiyak gagamitin ng mga kaalyado ang kanilang pondo para siguraduhing pag nagkaroon ng plebisito, lalansihin ng mga birador ang mayorya ng mahihirap para sa kanilang kapakanan. Ano ba ang mga binago nila sa mga probisyon na ginawa ng constitutional convention na paglimita sa 3 terms na ginawa nilang no term limit at tuloy ang political daynasty. Pag nangyari iyon tuloy-tuloy ang kanilang kasawapangan na kahit batas ang kanilang gagawin ay malaya na nila itong magagawa dahil maglalagay na sila ng mga regulasyon para sa kanilang proteksyon.

Kitang-kita naman ang kanilang balak. Magkakadugtong ang pulitikong trapo at kapitalistang namumuhunan sa panahon ng eleksyon, para pag naipanalo na, magiging proteksyon na sa kanilang negosyo na ang iba pa sa kanayunan ang mga politikong nakaupo ay kinukontrol ang negosyo sa kanilang lugar. Yong mga serbisyo gaya ng tubig, cable at kung anu-ano pa ay kanilang pinapasok para magpayaman at pag may eleksyon uli may pambili n naman ng boto??

Bakit may may manluluko at naluluko? Sabi nga kung walang magpapaluko walang manluluko. Bakit ang mahirap nagpapauto sa mayaman at pulitikong trapo? Samantalang may mga batayan na. Saan ba dapat matuto? Di ba sa karanasan at pagtuklas? Matuto na ‘yong mga uring api. Huwag magpa-bodol-bodol sa mapanlinlang na ang hangad lamang ay kanilang sariling interes. Bagamat nandiyan ang kamay ng neoliberal na huhugpong. 

Dapat nating ipakita ang pagkakaisa bilang mayorya at labanan ang pang-aapi sa mahirap.

Pahayag hinggil sa RA 9507 na anti-maralita

ITAGUYOD ANG KARAPATAN SA PANINIRAHAN!

HOUSING CONDONATION AND RESTRUCTURING ACT OF 2008,

PAHIRAP SA MARALITA!

Balita ang isyung bantang padlocking at ejectment ng mga bahay sa relokasyon ng hindi nakakabayad sa kanilang buwanang obligasyon. Upang maiwasan ang nasabing problema, inalok ng NHA ng bagong "tulong" ang mga naninirahan sa relokasyon. Ang solusyon: Pumaloob ang mga maralitang pamilya sa Kondonasyon at Pagreistruktura ng pagkakautang.

Ano ba itong condonation and restructuring program?

Ang sinasabing solusyon ang laman ng Republic Act (RA) 9507 o Socialized and Low Cost Housing and Restructuring Program na ipinasa ng Senado noong Agosto 27, 2008 at ng Mababang Kapulungan ng Kongreso noong Agosto 26, 2008, at nilagdaan ni dating pangulong GMA noong Oktubre 13, 2008. Binigyan ng 18-buwang palugit ang lahat ng mga may pagkakautang at noong Pebrero 13, 2010 ay natapos na ang palugit.

Layunin ng programa na solusyunan ang lumalaking problema ng hindi pagbabayad sa mga proyektong pabahay ng pamahalaan at maging mekanismo ang paglalapat ng disiplina sa lahat ng mga may pagkakautang sa pabahay.

Ang KONDONASYON ay pumapatungkol sa pagbabawas at pagkaltas sa interes at multang ipinataw dahil sa di pagbabayad sa takdang panahon. Samantalang ang PAGREISTRUKTURA naman ay pumapatungkol sa pagsasaayos ng bagong kwenta ng bayarin at mga bagong kondisyon sa kontrata.

Sa madaling salita, ito ay DAGDAG-BAWAS na programa sa usaping pabahay. Babawasan ang kasalukuyang obligasyon ng mga maralita sa relokasyon (penalty, delinquency fee, at diskwento sa interes) at pagkatapos ay lalagumin ang naturang pagkakautang kasama ang halaga ng prinsipal na pinatawan ng bagong interes, na siyang bubuo sa reistrukturadong utang na babayaran.

Tunay na pangtulong ba ito sa mga aralita sa mga relokasyon at resettlement areas?

HINDI! Umaalingasaw ang katotohanang ang sumatotal ng programang KONDONASYON at REISTRUKTURANG utang sa pabahay ay mas mataas na bayarin sa mas malaking panahon ng pagbabayad. Paano ngayon nakatulong ang programa? Kung sa P250 kada buwan ay hindi tayo makapagbayad, paano pa ang reistrukturadong bayarin na sa pinakamababa ay umaabot sa P600 kada buwan?

Ikalawa, labas sa mataas na bayarin, nakasaad din sa programa na hindi nito sakop ang mga pamilyang hindi nakabayad kahit minsan. Nasa 80-90% ng mga aralitang nasa relokasyon at resettlement ang hindi nakabayad kahit minsan dahil sa pagkabigo ng gobyernong ibigay ang programang pagkabuhayan. Kaya kung tutuusin, ang programang ito ay programa rin ng malawakang pagpapalayas sa mga maralitang pamilya sa mga relokasyon at hindi totoong pantulong.

Ikatlo, dudulo pa rin ito sa malawakang padlocking at ejectment ng mga maralitang papaloob sa programa dahil maliwanag na nakasaad sa batas na ang sinumang hindi makababayad sa loob ng tatlong buwan ay papailalim pa rin sa padlocking at ejectment.

Sa madaling salita, maging bahagi man o hindi ng programa ang isang maralitang pamilya, walang ibang kinabukasan ang mga ito kundi ang mapalayas sa kanilang mga tahanan. Ang maralitang pamilya sa ilalim ng programang kondonasyon at pagreistruktura ay maihahalintulad sa isang bibitayin na pinahaba lamang ng panahon ngunit sa dulo ay bibitayin pa rin.

DAPAT TUTULAN at HUWAG TANGKILIKIN ang RA 9507 at programa nitong KONDONASYON AT PAGREISTRUKTURA sa ating bayarin sa pabahay.

Ito ang dapat nating maging tindig sa programa dahil malinaw na dagdag pahirap ito at instrumento lamang para sa malawakang pagpapalayas sa mga mahihirap na nasa relokasyon.

Ang mga laman at probisyon ng RA 9507 ay lumalabag sa ating Konstitusyon na nagtitiyak na obligasyon ng pamahalaan ang pagbibigay ng abotkaya at disenteng paninirahan sa mga maralita. Panggigipit sa maralita ang laman at intensyon ng batas at hindi pagpapagaan sa kahirapan. Hindi nito sinasagot ang tunay na dahilan ng kawalan ng kakayahan ng maralitang bayaran ang kanyang buwanang bayarin - ang kawalan ng tiyak na trabaho at kabuhayan.

Ang mga relokasyon at resettlement ay itinayo upang paglakagan ng mga maralitang napaalis sa mga komunidad upang bigyang daan ang mga proyektong pangkaunlaran. sa madaling salita, isang serbisyo ang pabahay sa relokasyon. Ngunit sa RA 9507, binabago nito ang pananaw na ang pabahay ay isa nang negosyo.

HUWAG PUMASOK SA PAIN NG CONDONATION AND RESTRUCTURING PROGRAM!

TIYAK NA KABUHAYAN, HINDI KONDONASYON!

ANG RELOKASYON AY SERBISYO, HINDI NEGOSYO!

Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML)

Zone One Tondo Organization (ZOTO)

Nobyembre 14, 2018

Kwento - Huseng Batute, Asedillo at ang wikang Filipino

HUSENG BATUTE, ASEDILLO AT ANG WIKANG FILIPINO

Maikling kwento ni Gregorio V. Bituin Jr.

Sa paglalathala nating muli ng pahayagang Taliba ng Maralita bilang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), nais nating kilalanin ang isa sa mga magigiting na makata ng bayan - si Jose Corazon de Jesus o Huseng Batute. Nasa wikang Filipino ang ating pahayagan. Nasa wikang madaling maunawaan ng ating mga kapwa maralita. Kaya yaong mga Pinoy na Ingleserong nangungutya sa wikang Filipino na wikang bakya ay dapat nating tuligsain. Kaya mahalaga ang muling pagkilala, bukod sa makatang si Gat Francisco Balagtas, kay Huseng Batute, na siyang unang Hari ng Balagtasan noong 1925.

Napagkwentuhan nga namin iyan ng lider-maralitang si Mang Isko, na tumutula rin naman. Sabi niya sa akin, “Alam mo, Igor, dapat namang kilalanin din ng pamahalaan ang kahalagahan ni Jose Corazon de Jesus bilang tagapagtanggol ng wikang Filipino. Nabasa mo ba ang tula niya laban sa isang gurong Amerikana? Tinuligsa niya iyon ng patula dahil kinagagalitan nito ang mga estudyanteng nagta-Tagalog.”

“Anong magandang mungkahi mo?” Tanong ko.

“Aba’y sa Nobyembre 22 ay kaarawan niya, maanong magdeklara naman ang pangulo na kilalanin si Huseng Batute sa kanyang kaarawan. O kaya ay kilalanin ang kanyang kaarawan bilang Pambansang Araw ng Pagtula, Tulad ng pag Abril ay sinisimulan ng bayan ang Buwan ng Panitikan sa mismong kaarawan ni Balagtas, Abril 2. Bagamat dapat Abril 1 hanggang Abril 30 ang Buwan ng Panitikan. Ang Abril 1 kasi ay April Fool’s Day. Kaya ang pagsalubong lagi sa Buwan ng Panitikan ay sa kaarawan ng ating dakilang makatang si Balagtas.” Ani Mang Isko.

“Maganda po ang inyong mungkahi. Tulad rin pala iyan ng naging karanasan ni Teodoro Asedillo, na isang guro sa Laguna, bago nakilalang rebelde. Tinuruan niyang maging makabayan ang mga estudyante niya, at pinagalitan siya ng punong gurong Amerikano dahil sa pagtuturo ng wikang Filipino, kaya siya tinanggal.” Sabi ko sa kanya.

“Maalam ka pala sa kasaysayan,” tugon ni Mang Isko. “Baka mas magandang buksan natin sa isang talakayan ang usaping ito. Pagkilala kina Jose Corazon de Jesus at Teodoro Asedillo bilang mga bayani ng wika. Mungkahi kong magpalaganap tayo ng kampanyang lagda upang ideklarang Pambansang Araw ng Pagtula ang kaarawan ni Batute, kasabay ng kampanyang pagkilala kina de Jesus at Asedillo bilang mga bayani ng wikang Filipino, na nauna pa kay Manuel L. Quezon, na siyang Ama ng Wikang Pambansa.”

“Sige po.” Tugon ko. “Napanood ko kasi ang pelikulang Asedillo ni Fernando Poe Jr., at nabasa ko ang talambuhay niya sa mga aklatan kaya po alam kong ipinaglaban niya ang ating wikang pambansa. Isusulat ko muna ang borador ng kampanyang lagda para sa dalawa. Tapos po ay magpatawag tayo ng pulong ng samahan. Yayain din natin ang iba pang samahan upang sumama sa kampanyang ito. Magpatawag na po tayo ng pulong sa Sabado.”

“Ayos iyan. Ipatawag mo na.” Sabi ni Mang Isko sa akin, kaya masigla kong ginampanan ang para sa akin ay makasaysayang usapin.

Pagdating ng araw ng Sabado, ikalawa ng hapon, nagsidatingan na ang mga lider at kasapian ng samahan. Sinimulan ko ang usapin.

“Nag-usap kami ni Pangulong Isko upang maglunsad tayo ng isang malawakan at makasaysayang kampanya. Lalo’t marami rin sa inyo ay paminsan-minsang gumagawa ng tula. Una, kampanyang lagda upang ideklarang Pambansang Araw ng Pagtula ang kaarawan ni Huseng Batute at gawing bayani ng wikang Filipino sina Jose Corazon de Jesus at Teodoro Asedillo sa pagtatanggol ng ating wika laban sa mga dayo.”

Tumugon si Mang Igme, “Okay iyan. Subalit dapat dalhin natin sa Malakanyang ang panawagang iyan bukod pa sa paggawa ng panukalang batas ng ating mga kongresista at senador. Magandang layunin iyan.”

Si Aling Isay, “Nasaan na ang mga papel para sa kampanyang lagda upang masimulan na natin. Ang galing ng inyong naisip. Kahit matanda na ako’y naaakit muling tumula, at ipagtanggol ang wikang Filipino, lalo na sa nagtanggalng kursong ito sa kolehiyo.

Natapos ang pulong na masigla ang bawat isa, dahil alam nilang para sa bayan at sa kultura at kabayanihan ang kanilang bagong layunin.

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), Nobyembre 2018, pahina 16-17.

Kwento - Pagbabalik ng Taliba, pagbabalik sa Taliba

PAGBABALIK NG TALIBA, PAGBABALIK SA TALIBA

Maikling kwento ni Gregorio V. Bituin Jr.

Higit isang dekada na rin nang mawala ako bilang staff ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML) noong Marso 2008, at nakabalik lamang sa KPML nang mahalal na sekretaryo heneral nito noong Setyembre 16, 2018.

Kaya nang mahalal ako’y agad kong sinabi kay Ka Pedring Fadrigon, ang pambansang pangulo ng KPML, na muli kaming maglabas ng dyaryo ng KPML, ang Taliba ng Maralita.

“Sige, Greg, ilathala muli natin ang Taliba ng Maralita,” ani Ka Pedring, “ikaw naman ang dating gumagawa niyan. Ikaw na humawak diyan.”

“Okay po, mas maganda po kung may kolum kayo, Ka Pedring.” Sabi ko, na sinang-ayunan naman niya.

Kaya isinama na namin sa plano ang paglalathala ng Taliba. Kung noon ay isang beses kada tatlong buwan, o apat na isyu ng Taliba kada taon, ang balak ko ay isang beses sa isang buwan upang labingdalawang isyu ng Taliba sa loob ng isang taon. Palagay ko’y kaya naman dahil sa dami ng paksang matatalakay at dami ng laban at isyung kinakaharap ang maralita.

Ang kasanayan ko bilang manunulat mula sa kampus o sa kolehiyo bilang editor ng pahayagan ng mag-aaral, hanggang sa paglalabas ng dalawang isyu ng magasing Maypagasa ng Sanlakas, hanggang sa pagsusulat at pagle-layout ng pahayagang Obrero ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP), hanggang sa magasing Ang Masa ng Partido Lakas ng Masa (PLM), marami na rin akong karanasan bilang isang dyarista. Bukod pa ang hilig sa pagkatha ng maikling kwento at tula, alamat at pabula, at marahil sa mga susunod na panahon ay maging isang ganap na nobelista. Nais kong kumatha ng nobelang ang bida ay ang uring manggagawa. O mas pinatatampok ay ang kolektibong pagkilos ng sambayanan.

Isang maramdaming tagpo para sa akin ang ipahawak sa akin muli ang pagsusulat at paglalathala ng Taliba ng Maralita, dahil natigil na ang paglalathala ng Maypagasa, Obrero at Ang Masa, at tanging ang Taliba ng Maralita na lamang ang aking pinagsusulatan sa ngayon kaya sabi ko sa sarili ko, paghuhusayin ko ang pagsusulat dito.

Isa sa mga maikling kwentong nalathala ko sa Taliba ay ilang ulit nang nilathala sa dyaryo. Pinamagatan iyong “Ang Ugat ng Kahirapan”. Una iyong nalathala sa nalathala sa Taliba ng Maralita sa isyu ng Hulyo-Setyembre 2003, na higit labinglimang taon na rin ang nakararaan. Nalathala rin iyon sa pahayagang Obrero ng BMP, bandang 2007 o 2008 (wala na akong sipi niyon), sa magasing Ang Masa ng Partido Lakas ng Masa (PLM) noong Oktubre 2011, at sa muling paglathala ng Taliba nitong Setyembre 2018, sa nakaraang isyu lang.

Ang una ngang Taliba ng Maralita na ginawa ko ay ang isyung Abril-Hunyo 2001, ilang buwan matapos paslangin si Ka Popoy Lagman, na dating pangulo ng BMP. Ang pagtalakay sa kanya ng isang tagasugid na tagahanga ay nalathala sa Philippine Daily Inquirer noong Pebrero  14, 2001, na isinalin ko sa wikang Filipino, at siyang tampok na balita sa isyung iyon. Sa pahina 4 din ng isyung iyon ay isinulat ko naman ang talambuhay ni Ka Popoy Lagman.

Malaking bagay na nakabalik ako sa Taliba ng Maralita, dahil nga wala na akong pinagsusulatang pahayagan sa kasalukuyan, dahil hindi na rin sila nagtuloy. At dito sa Taliba, bilang bagong sekretaryo heneral ng KPML, ay pag-iigihan ko na ang bawat pagsusulat ng sanaysay, pahayag ng KPML, pananaliksik ng mga balita’t batas hinggil sa isyu ng maralita, maikling kwento at tula. Kaya asahan ninyo ang aking pagsisikap upang mapabuti ang ating munting pahayagan ng maralita.

Baka rito sa Taliba ng Maralita ko masulat ang pangarap kong nobelang naiisip kong sulatin, isang nobelang hinggil sa maralita, manggagawa, mga api, at pinagsasamantalahan sa lipunan. Nobelang kakampi ng masa para sa karapatang pantao at panlipunang hustisya.

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), Oktubre 2018, pahina 18-19.

Kwento - Sa relokasyon, may poso, walang tubig, may poste, walang kuryente

SA RELOKASYON, MAY POSO, WALANG TUBIG, MAY POSTE, WALANG KURYENTE

Maikling kwento ni Gregorio V. Bituin Jr.

Napag-uusapan nang madalas ng mga maralita ang kalagayan sa mga relokasyon. Akala nila’y tutuparin ng pamahalaan ang mga pangako nito pag nadala na sila sa relokasyon, subalit kabaligtaran pala ang lahat.

Si Ipe, na dating mandaragat sa Navotas, at ang kanyang pamilya, ay nadala sa isang relokasyon sa Towerville, sa kabundukan ng San Jose del Monte sa lalawigan ng Bulacan. Bukod sa may kalayuan na, mahal pa ang pamasahe, nailayo pa sila sa pinagkukunan ng ikinabubuhay, Aba’y saan naman nila gagamitin ang kanilang mga bangka doon sa kabundukan?

Ani Ipe, nang minsang dinalaw ko sila sa Towerville, “Ang hirap dito sa kalagayan namin, dinala kami rito sa talahiban. Kami pa ang nagtabas ng mga damo, nagpatag ng lupa, hanggang matayuan ng bahay. Talagang literal na itinapon kami ritong parang mga daga. May nakita nga kaming poso rito subalit walang tubig. May mga poste ng kuryente subalit walang kuryente. Ang matindi pa, malayo ang palengke, na lalakarin mo pa ng ilang kilometro upang makabili. Buti nga sa ngayon, nagtayo ng munting tindahan si Mareng Isay kaya nakakabili na kami ng pangangailangan. Bagamat medyo mahal dahil kinukuha pa sa malayo.”

“Kaytindi po pala ng inyong nararanasan.” Sabi ko.

Naroon din si Isko, na agad sumabat sa usapan. “Siyang tunay, Igor, nagbago talaga ang buhay namin. Mula sa pagiging mandaragat ay nagmistula kaming pulubi ritong nanghihingi ng limos. Mabuti ‘t maayos ang pamumuno ni kasamang Ipe sa amin, kaya kami’y nagtutulungan dito. Sayang nga lamang ang aming mga bangkang pinaghirapan naming pag-ipunan upang makapangisda’t mapakain ang aming mga anak.”

“Tara muna sa tindahan ni Isay at nang makapagmeryenda,” yaya ni Mang Ipe. Tumango naman ako at sumunod.

“May kanton diyan, ipagluluto ko kayo,” ani Aling Isay. “Maigi’t napadalaw ka sa amin, Igor. Kaytagal na ring di tayo nagkausap. Kumusta na nga pala ang KPML?”

“Mabuti naman po. Nahalal po pala akong sekretaryo ng KPML nitong Setyembre. Si Ka Pedring pa rin po ang nahalal na pangulo.” Ang agad ko namang tugon.

“Alam mo, mahirap talaga ang mapalayo sa kinagisnan mong lugar.” Ani Aling Isay. “Kung di ako magtitinda-tinda, aba’y gutom ang aming aabutin dito ng mga anak ko.”

Patango-tango lamang ako sa kanilang ikinukwento, dahil dama ko na’y di na mapalagay. Bakit ganoon? Natahimik ako  ng ilang sandali. At nang magkalakas ng loob na akong magsalita ay saka ako nagtanong.

“Di po ba nakalagay sa UDHA, sinumang nilagay sa relokasyon ay may pangkabuhayan. Ano na pong nangyari roon?”

Napailing si Inggo, na kanina pa nakikinig, “Sa totoo lang, iyan din ang inaasahan namin. May pangkabuhayan. May trabahong magigisnan. Subalit wala, wala. Gaya nga ng nabanggit kanina ni Ipe, para kaming mga dagang basta itinaboy dito. Kami pa ang nagpaunlad ng komunidad na ito nang walang anumang tulong mula sa gobyerno.”

Iniabot na ni Aling Isay ang niluto niyang pansit kamton. Tigisa kami nina Mang Ipe, Isko at Inggo. Tahimik lang kaming kumain, habang nagpatuloy sa pagkukwento naman si Aling Isay.

“Malayo pa ang iskwelahan dito. Sana’y nag-aaral pa ang mga anak ko. Sana, may maitayo nang paaralan sa malapit upang makapag-aral muli sila. Pati ospital, para naman sa mga maysakit. Malayo din kasi ang health center na malapit. Nasa kabilang barangay pa.”

Hindi pa ako tapos kumain ay nakahanda na ang aking munting kwaderno at isinulat ko ang mga sinabi nila. Maya-maya’y narinig ko na lang sa radyo ni Aling Isay sa tindahan ang awitin ni Gary Granada, na pinamagatang Bahay.

“Parang pinagtiyap ng pagkakataon, kumakanta ng Bahay si Gary Granada,” sabi ko, “na para bang patunay ng mga sinabi po ninyo.”

“Ay, oo,” sagot ni Mang Ipe, “pag ninamnam mo ang kahulugan ng kantang iyan, parang kami noong nagsisimula pa lang dito.”

Maya-maya, nang matapos nang kumain ay nagpaalam na ako. “Tuloy po muna ako, pupuntahan ko pa po sina Ate Fely at si Neneng sa kanilang bahay. Mangungumusta rin po.”

“Sige, Igor, mabuti at nabigyan mo kami ng isyu ng pahayagang Taliba ng Maralita, at may mababasa kami tungkol sa mga ginagawa ng KPML. Pakikumusta mo na lang kami kina Ka Pedring.” Ani Aling Isay. “Ingat ka, at baka ka gabihin sa daan. Mahaba pa ang lalakarin mo.”

Tumango ako, “Salamat po, ingat din po kayo.”

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), Oktubre 2018, pahina 18-19.